Wątroba jest jednym z najważniejszych narządów, które warunkują prawidłowe funkcjonowanie organizmu człowieka. Do najistotniejszych funkcji wątroby zaliczyć należy produkcję żółci, która jest niezbędna w procesach trawienia tłuszczów, regulację produkcji cholesterolu, udział w procesach metabolizmu tłuszczów, węglowodanów i białek, syntezę enzymów, hormonów, magazynowanie witamin, oraz detoksykację organizmu ze szkodliwych związków chemicznych.
Prawidłowe funkcjonowanie wątroby może zostać zaburzone zarówno przez czynniki środowiska wewnętrznego (a więc pochodzące z przemiany materii), jak i te, pochodzące ze środowiska zewnętrznego. Nieprawidłowa dieta, zawierająca dużą ilość cukrów i tłuszczów, korzystanie z używek (alkohol, papierosy, kawa) czy częste stosowanie leków to główne czynniki mogące przyczynić się do osłabienia czynności wątroby. Pestycydy, azotany i azotyny wchodzące w skład produktów spożywczych, związki konserwujące żywność, benzopireny zawarte w potrawach z grilla czy powstałe podczas obróbki termicznej żywności w kuchenkach mikrofalowych, są związkami toksycznymi dla organizmu człowieka, a ich detoksykacja zachodzi właśnie w wątrobie.
Za szczególnie szkodliwe produkty uważa się wszelkiego rodzaju fast foody, dania gotowe w proszku, chipsy, słodycze, tłuste, smażone mięso. Szkodliwe dla wątroby są także leki, przede wszystkim antybiotyki, leki przeciwbólowe, przeciwzapalne czy niektóre środki antykoncepcyjne. Do czynników uszkadzających wątrobę zalicza się również zanieczyszczenia powietrza i wody, głównie metale ciężkie takie jak ołów, kadm i rtęć – kumulowane między innymi w wątrobie, spaliny, pyły czy dymy przemysłowe.
Detoksykacja szkodliwych związków chemicznych w wątrobie przebiega dwuetapowo. W pierwszym etapie komórki wątroby unieszkodliwiają niebezpieczne substancje, w drugim etapie – modyfikują substancje w taki sposób, by stały się one lepiej rozpuszczalne w wodzie, dzięki czemu zostaną łatwiej wydalone z organizmu.
Do prawidłowego przebiegu procesów detoksykacji niezbędne są odpowiednie składniki odżywcze, takie jak witaminy z grupy B, ( w tym cholina) witamina A, C, E, magnez, żelazo, kwas foliowy czy cynk. Działanie ochraniające wątrobę oraz pobudzające produkcję żółci wykazuje wyciąg z karczocha zwyczajnego, czy też ostropestu plamistego. Substancje te obniżają dodatkowo poziom cholesterolu LDL (tzw. „złego” cholesterolu). Ważną rolę odgrywają także fosfolipidy, będące naturalnym składnikiem błon komórkowych, w tym błon komórkowych hepatocytów, spełniając jednocześnie funkcje regeneracyjne dla wątroby.
Urszula Religioni
Specjalista Zdrowia Publicznego